van klank naar letter
Op deze pagina lees je over de vaardigheden bij leren lezen
Het leren praten is een onbewust leerproces en de meeste kinderen leren dit vanzelf, zonder extra hulp. Het leren lezen daarentegen, is een expliciete vaardigheid. Dat wil zeggen, je bent afhankelijk van iemand die het je leert. Door kennis te hebben van de vaardigheden die je kind helpen in de leesontwikkeling, ben je als ouder beter in staat je kind te ondersteunen aan de start van het leesproces.
Leren lezen doe je op school
Klopt, maar dat betekent niet dat je daarop moet wachten! Als ouder kun je van betekenis zijn om je kind voor te bereiden op het leren lezen.
Het proces van letters herkennen tot het lezen en schrijven van woorden is een vaardigheid die alle kinderen leren op de basisschool. En dat start in de kleuterklas. Spelenderwijs worden de kinderen bewust gemaakt van het feit dat woorden bestaan uit klanken, en maken ze kennis met het schriftbeeld.
Op de basisschool spreken ze ook van ‘klank-tekenkoppeling’, ‘beginnende geletterdheid’ of ‘voorschotbenadering’.
Het zijn allemaal benamingen voor nagenoeg dezelfde beginnende vaardigheden die belangrijk zijn voor een goede start van de leesontwikkeling.
Wat hebben klanken met het leren lezen te maken?
Waar je kind eerst een woord heeft geleerd vanuit de betekenis (krokodil = een gevaarlijk dier met grote tanden) wordt je kind er nu op gewezen dat krokodil begint met de klank ‘k’ en bestaat uit 3 stukjes: ‘kro-ko-dil’.
Ook wordt je kind geleerd een koppeling te maken tussen een klank en de letter.
Naast de
inhoud
(betekenis) heeft elk woord ook een
vorm. T
er voorbereiding op het leren lezen en spellen, is het belangrijk dat kinderen bewust worden gemaakt van de vorm. Kinderen kunnen niet leren lezen zonder dat ze geleerd hebben dat er klanken bestaan, en woorden opgebouwd zijn uit klanken.
Er zijn 2 grote voorspellers van leesvaardigheid:
- Het fonologisch bewustzijn
- Het aantal letters dat een kind kan koppelen aan een klank.
Dat betekent wanneer een kind moeite heeft met klanken en letters in de kleuterklas dit een indicatie kan zijn voor moeilijkheden in leren lezen.
Het fonologisch bewustzijn wijst hier naar het besef dat woorden uit losse klanken bestaan. En dat je deze klanken kunt weglaten of wisselen.
"Sinds ik Otis (3) heb verteld dat de letter 'O' de letter is van Otis, gaat hij overal op zoek naar deze letter. Hij ziet deze op televisie en wijst dan de letter aan. Ook de nullen worden aangewezen, maar dat is logisch. Leuk hoe dit hem bezighoudt"
Hillie (30 jaar)
Als ouder kun je spelenderwijs je kind kennis laten maken met klanken en letters.
Waar kun je aan denken?
Inkoppertje misschien...
maar boeken zijn een belangrijke middel om de interesse voor letters en lezen op te wekken.
Voorlezen biedt de mogelijkheid nieuwe woorden te leren kennen. Kinderen met een grote woordenschat profiteren hiervan in het leesproces.
Geef het goede voorbeeld door zelf een boek te pakken. Kinderen zijn altijd geneigd hun ouders na te doen.
Regelmatig bezig zijn met klanken
Wijs je kind op klanken!
- He ik hoor ffffoto, dat is ook met de 'f'van fffiets.
Wijs je kind op rijm!
- Ben je boos, pluk een roos.
He dat rijmt, roos-boos!
Dit kun je al doen vanaf 2 jaar. Het kind hoeft er zelf nog niets mee te doen. Omdat jij er aandacht aan besteed gaat je kind er wel al over nadenken.
Tip: het boek Alfabet van Charlotte Dematons heeft mooie illustraties om woorden te zoeken met dezelfde klank (vanaf 3 jaar)
Met welke letter begint jouw naam?
Wijs je kind op letters. Dat ze bestaan en dat letters er zijn om te lezen. Zoek woorden die beginnen met dezelfde letter als zijn of haar naam.
Kijk hier staat de letter 'b' dat is ook de letter van jouw naam! Zie jij nog een letter b?
Wat zijn al die stapjes die vooraf gaan aan het leren lezen van een woord?
Klankbewustzijn
Het besef dat een woord bestaat uit stukjes; klanken.
Het woord
koek
bestaat uit 3 stukjes:
k - oe - k maar het woord
koe
heeft er maar 2: k -oe
Klanken waarnemen - verschillen
Een kind moet klanken leren waarnemen. Denk aan; hoor de ‘m’ in
muis? De ‘m’ zit in
mama
en
mes
en
mond. Maar denk ook aan rijm:
Muis
rijmt op
huis, maar begint met een andere klank (en dus letter)
Koppelen van letters aan klanken
Laat zien hoe de letters er uit zien en hoe die klinkt. Dit is de letter ‘m’. Hij klinkt zo, en schrijf je zo!
Het is belangrijk vanaf het begin al goed onderscheid te maken tussen de klank en de letter.
Spelen met letters en klanken
Ik heb hier de /m/ en de /oe/. Wat kunnen we daarvan maken? ‘moe’ of ‘oem’
En als ik daar de letter /b/ vooraan zet? /b/+/oe/ + /m/ = boem!
Let goed op het verschil tussen een klank en een letter!
Het is belangrijk vanaf het begin al goed onderscheid te maken tussen de klank en de letter!
Elke letter heeft een naam (k = ‘kaa’, p = ‘pee’, s= ‘es’) maar de klank (van de letter) klinkt als ‘k’, ‘p’, en ‘s’ (kort!). De klanken juist benoemen is zeer belangrijk!
Een woord als 'kip' hak je in stukjes als k - i - p, niet als 'kaa-ie-pee'.